Hồi nhỏ, tôi vốn không thích bán hàng. Tôi tự cho rằng bán hàng là phải phục vụ người khác, lúc nào cũng nhỏ nhẹ, kiên nhẫn làm mình thấy lệ thuộc quá. Lớn lên, tôi đi học, rồi có vì ham kiếm tiền mà xin bán hàng chỗ này chỗ kia, song tôi vẫn không cảm được công việc này. Học đại học, tôi chọn ngành Quản trị Nhân sự, ra trường cũng làm đúng nghề nên khái niệm bán hàng với tôi là còn lạ lẫm lắm. Nhưng cho đến khi bắt tay khởi nghiệp, mới thấy tôi phải tập bán hàng.Thời đó, tiếp xúc với các ứng viên/nhân viên bán hàng, tôi thấy công việc này áp lực quá, cứ “lăn lộn” ngoài đường kiếm khách hàng, tìm hiểu thị trường, nhưng không chắc sẽ đạt doanh số, và rồi tôi vẫn không chút thiện cảm với cái nghề “bán nước bọt” này….
Sản phẩm tốt, nhưng chưa biết bán sao?
Ngày rời công sở tôi khởi nghiệp cũng là khi tôi nhận ra rằng mình không thể tiếp tục làm nhân sự, mà vai trò trước mắt của tôi là bán hàng. Tôi phải tập bán hàng.
Đầu tư Nhà Yến, những băn khoăn trở ngại về việc làm sao để có nhiều chim Yến vào nhà làm tổ đã tạm qua sau 3 năm “rong rủi” trên bước đường ra riêng, chúng tôi đối mặt với việc sản lượng có, chất lượng tốt nhưng không biết bán sao? Ngày ấy, tôi thường “cay đắng” nói đùa rằng : “tôi không có tiền, chỉ có yến”. Tôi mò mẫm bán hàng theo quán tính và tin rằng mình sẽ làm tốt, ít nhiều gì tôi cũng đã từng có kinh nghiệm đi làm bao lâu nay.
Có sản phẩm tốt, nhưng phải tập bán hàng
Thế là mỗi khi gặp bạn bè, hay quen biết ai tôi đều có mục đích “rao” bán sản phẩm của mình, gặp bà con họ hàng tôi cũng kể về công việc mình làm không ngoài động lực trên. Câu chuyện mỗi khi họ gặp tôi là sự tỉ tê, ra rả về “bài ca Tổ yến”, rồi mua yến thử đi, hay mua ủng hộ cho tôi đi… Cuối cùng, có lẽ vì cả nể và hiếu kỳ, họ cũng mua dùng. Xét về kết quả, tôi cũng đã bán được hàng, nhưng tính lâu dài của nó thì tôi không nghĩ và đo lường tới.
Trong số những người thân quen ấy có dăm ba người mua lại, phần lớn chỉ mua đúng 1 lần. Điều đó tôi cũng hiểu, vì sản phẩm tôi đang bán không phải đối tượng nào cũng có thể mua hoài, cũng không giống mớ rau lạng thịt có thể bỏ vài trăm nghìn để ủng hộ “người nhà” dài lâu. Cứ thế, mỗi tháng tôi lẩn quẩn chỉ vài lạng yến gọi là bán lẻ…
Thấy người ta bán hàng online, tôi cũng mày mò lên facebook, tập bán hàng qua Facebook. Viết đáo viết để, hình ảnh các kiểu và chỉ có 1 thông điệp đó là: “tôi bán yến”. Bạn bè, đồng nghiệp dần thấy chán những nội dung nhan nhản như thế, họ ngán ngẩm với sự chèo kéo và mời mọc của tôi. Mỗi khi tôi bắt chuyện, họ lại khéo léo bảo rằng đã dùng yến, như thể 1 lời khước từ tế nhị. Dần dà, tôi có cảm giác như không còn ai để tôi tiếp thị sản phẩm của mình; một chút lo lắng, một chút bất lực lẫn trong tâm trạng tôi lúc bấy giờ. Tôi đành đẩy hàng cho mối lái với giá bán nhắc lại thấy đau lòng….
Sau đó, tôi cũng chịu khó mua sách chuyên ngành về đọc, đi tham gia các khóa học về bán hàng, cũng tập bán hàng đủ kiểu nhưng thú thật chỉ là lớt phớt trên lý thuyết, chỉ là kiến thức về sales có lên được chút ít, chứ tôi chưa thấm và chưa thể áp dụng khi “trực chiến” – Cũng có thể tôi vẫn chưa gặp “đúng thầy” và tư duy còn hạn hẹp quá.
Rồi một ngày, “thiên hạ” trầm trồ khen quyển sách ” Đừng bao giờ đi ăn một mình” của tác giả Keith Ferrazzi trên facebook, tôi xem cái tựa thấy hay hay; vì tò mò, cũng vì tôi đang “bơi chới với” quá nên tôi tìm đọc. Tôi đọc mê mẩn và ngấu nghiến từng chương sách như thể bắt được cái phao, đưa tôi lên bờ và gặp được “bác sĩ chẩn bệnh”. Suy nghĩ của tôi như lật sang 1 trang mới.
Nói về quyển sách thì có nhiều khía cạnh tôi cần học, nhưng từ đó tôi áp vào “vấn đề nhức nhối của mình hiện tại thì tôi nghĩ ra 3 điều làm tôi bán hàng không được:
– Tôi chỉ biết có tôi, có sản phẩm của mình và chỉ chăm chăm vào việc tôi bán hàng.
– Tôi không hề nghĩ vì sao họ phải mua hàng của tôi, vì sao họ phải giúp tôi. Tôi đem được giá trị gì để họ thấy chưa?
– Và cái nguy hiểm nhất là tôi “sống có 1 mình”, tôi tự thu hẹp vòng tròn giao tiếp của mình, và chỉ bán cho ai tôi đã biết.
Vậy thì làm sao tôi bán hàng đây? Tôi bắt đầu tập bán hàng
Tôi bắt đầu xâu chuỗi sự việc, nhìn nhận lại tôi và những người xung quanh…, thế rồi tôi nhận ra rằng mình phải thay đổi. Tôi lục hết danh bạ điện thoại, tìm lại những mối quan hệ đã và đang có. Tôi thực hiện “chiến dịch không bao giờ đi ăn 1 mình”. Nếu điều này khi làm công sở là thứ tôi chúa ghét vì tôi chỉ thích được yên tĩnh nghỉ ngơi trước khi vào làm việc cho buổi chiều mà thôi; thì giờ đây tôi năng nổ với việc này một cách có ý thức. Tôi ăn trưa, trò chuyện với những người bạn lâu rồi mình không gặp, tôi nhận thấy mình năng động hơn, thoải mái hơn và học hỏi được nhiều hơn.
Từ họ, tôi biết và tham gia vào các hội đoàn, rồi được giới thiệu những người bạn mới, cũng như các anh chị gạo cội trong kinh doanh. Cơ duyên tôi lại được học những kỹ năng bán hàng vô giá từ họ, và còn nhiều hơn thế khi bắt đầu tập bán hàng… . Thế giới mới đến với tôi, kiến thức mới đến với tôi. Họ “dạy tôi” nhiều, và cái đọng lại lâu nhất với tôi là xu thế bán hàng của thời đại không phải là bán sản phẩm, chúng ta bán giá trị mà sản phẩm cũng như chính chúng ta mang lại, bán tình yêu và cảm xúc đến khách hàng. Tôi bắt đầu thích thú với những buổi trưa trò chuyện, những cuộc điện thoại thăm hỏi sức khỏe, tình hình của của nhau, và tích cực với các hoạt động hội nhóm thay vì ru rú ở nhà với mớ yến và nỗi lo tháng này liệu có đủ doanh số. Tôi không dám khoe môi múa mép về việc làm sao để bán hàng tốt; nhưng với trải nghiệm của mình, khi áp dụng điều trên 1 cách mềm mại, linh hoạt tôi đã thấy tình hình làm ăn của mình khác hơn rất nhiều.
Tôi lại không bao giờ đi ăn 1 mình, lại tiếp tục làm quen, tiếp tục học hỏi. Nếu tôi không xuất sắc về kiến thức chuyên môn, về tầm nhìn xã hội để cho đi, thì tinh thần học hỏi nghiêm túc, mối quan tâm chăm sóc, sự chân thành là điều tôi có thể đáp lại. Trên đời, sự bền vững không thể nào có 1 chiều, bạn muốn nhận thì trước hết phải cho đi. Cũng như giờ đây, tôi có được chút trải nghiệm, tôi muốn chia sẻ. Ngồi đây, khi viết nên những tâm tư này tôi tin tôi không cô đơn, tôi cũng không bán hàng cô độc. Tôi có những khách hàng quen, những mối quan hệ mới, bạn bè thân quen, họ tin dùng sản phẩm của tôi 1 cách “tự nguyện”, và sẵn lòng “chắp cánh” cho mục tiêu sắp tới mà tôi ấp ủ…
Hành trình bán hàng của tôi là như thế. Khi khởi nghiệp, hãy tập bán hàng. Tôi chỉ có thể đúc kết và hiểu sâu sắc khi tôi vấp ngã, tự đứng lên. Giờ đây, tôi thấy tôn trọng và yêu công việc bán hàng. Tôi vẫn sales chưa giỏi, còn phải đi tiếp, bước tiếp, thậm chí chạy marathon…. nhưng tôi luôn nhớ: “muốn bán được hàng, kiểu gì thì kiểu sản phẩm phải “chất”!