Tỉ phú Jeff Bezos và Elon Musk bị cáo buộc lách nộp thuế trong vài năm. Ảnh: ProPublica
Ngày 9/6, cơ quan điều tra tin tức ProPublica mới đây đã thu được một số lượng lớn tài liệu mật từ Sở Thuế vụ (IRS), làm lộ hồ sơ thuế của giới siêu giàu ở Mỹ. Các tài liệu này cho thấy tỉ phú như Jeff Bezos, Elon Musk và Warren Buffett nộp thuế rất thấp so với khối tài sản khổng lồ của họ.
Các tài liệu cho thấy vào năm 2007, Bezos, khi đó là tỉ phú và hiện là người giàu nhất thế giới, đã không phải trả bất kỳ khoản thuế thu nhập cá nhân. Năm 2011, ông một lần nữa đạt được mức thuế bằng 0. Năm 2018, người giàu thứ hai thế giới và CEO Tesla, Musk không phải trả bất kỳ khoản thuế thu nhập nào.
Trong những năm gần đây, Michael Bloomberg, cựu thị trưởng New York, cũng đã thành công lách thuế. Nhà đầu tư tỉ phú Carl Icahn có hai năm nộp thuế bằng 0. Ông trùm tài chính George Soros đã không phải nộp thuế trong 3 năm liên tiếp.
Hồ sơ do ProPublica thu được bao gồm một khung thời gian trong 15 năm qua, liên quan đến việc khai thuế của hàng nghìn người giàu có nhất ở Mỹ. Những dữ liệu này cung cấp một góc nhìn chưa từng có để xem xét tình trạng tài chính của giới siêu giàu ở Mỹ, bao gồm "thần chứng khoán" Buffett, nhà đồng sáng lập Microsoft - Bill Gates, ông trùm truyền thông Rupert Murdoch và nhà sáng lập Faceboo - Mark Zuckerberg.
Những tài liệu này không chỉ tiết lộ thu nhập và tình trạng thuế mà còn cho biết các khoản đầu tư, giao dịch cổ phiếu, lợi nhuận và thậm chí cả kết quả kiểm toán của giới siêu giàu.
Giới siêu giàu Mỹ trả ít thuế hơn người bình thường, thậm chí là không mất một đồng nào.
Nhìn chung, những kỷ lục này đã phá vỡ huyền thoại về nền tảng đóng thuế của Mỹ: mọi người đều trả thuế công bằng và những người giàu nhất trả nhiều nhất. Hồ sơ IRS cho thấy những người giàu nhất có thể (hoàn toàn hợp pháp) trả rất ít thuế thu nhập, chỉ là một phần nhỏ trong mức tăng trưởng tài sản hàng năm của họ (hàng tỉ đến hàng chục tỉ USD), thậm chí không phải trả một khoản thuế nào.
Ngược lại, nhiều người Mỹ sống bằng lương, tích lũy ít của cải, và nộp một tỷ lệ thuế nhất định cho chính phủ. Nếu họ kiếm được nhiều hơn, thuế của họ cũng sẽ tăng lên. Trong những năm gần đây, thu nhập trung bình hàng năm của hộ gia đình ở Mỹ là khoảng 70.000 USD, và thuế suất liên bang là khoảng 14%. Trong số đó, các cặp vợ chồng kiếm được hơn 628.300 USD phải trả mức thuế thu nhập cao nhất, lên tới 37%.
Tuy nhiên, các hồ sơ thuế mật mà ProPublica thu được cho thấy giới siêu giàu đã né tránh hệ thống này một cách hiệu quả. Các tỉ phú Mỹ có thể tận dụng các chiến lược tránh thuế mà người bình thường không thể sánh kịp. Sự giàu có của họ đến từ sự gia tăng tài sản, chẳng hạn như cổ phiếu và bất động sản. Luật pháp Mỹ không định nghĩa những khoản thu nhập này là khoản thu nhập chịu thuế trừ khi tỉ phú bán chúng.
Để hiểu được tình hình tài chính của giới siêu giàu ở Mỹ, ProPublica đã so sánh thuế hàng năm của 25 người giàu nhất Mỹ phải trả với ước tính của Forbes về sự tăng trưởng tài sản của họ.
Theo dữ liệu của Forbes, từ năm 2014 đến 2018, tài sản của 25 cá nhân siêu giàu này đã tăng tổng cộng 401 tỉ USD. Theo số liệu của Sở Thuế vụ Mỹ, trong 5 năm này, họ đã nộp tổng cộng 13,6 tỉ USD tiền thuế thu nhập liên bang. Mặc dù đây là một con số đáng kinh ngạc, nhưng mức thuế thực tế chỉ là 3,4%.
Đối với tầng lớp trung lưu Mỹ, tình hình hoàn toàn khác. Ví dụ, những người thuộc tầng lớp lao động ở độ tuổi đầu 40 đã tích lũy được khối tài sản điển hình cho những người ở độ tuổi của họ. Từ năm 2014 đến 2018, tài sản ròng sau thuế của những gia đình này tăng trung bình khoảng 65.000 USD, chủ yếu do giá trị căn nhà của họ tăng lên. Nhưng vì phần lớn thu nhập của họ là tiền lương, nên hóa đơn thuế của họ gần như giống nhau trong 5 năm đó, gần 62.000 USD.
Từ năm 2014 đến 2018, dữ liệu về tăng trưởng tài sản, thu nhập tổng thể, thuế và thuế suất thực tế của bốn người siêu giàu ở Mỹ.
Trong số 25 người giàu nhất, tỉ phú Buffett tránh thuế nhiều nhất. Được biết đến với vai trò người ủng hộ việc tăng thuế đối với những người giàu có, điều này chắc chắn khiến nhiều người ngạc nhiên. Theo dữ liệu của Forbes, từ năm 2014 đến 2018, khối tài sản của Buffett đã tăng thêm 24,3 tỉ USD. Dữ liệu cho thấy trong những năm này, Buffett đã nộp 23,7 triệu USD tiền thuế. Con số này tương đương với thuế suất thực tế 0,1%, hoặc ít hơn 0,1 USD tiền thuế cho mỗi lần gia tăng tài sản 100 USD của ông.
Năm 2007, khi Bezos không phải trả thuế thu nhập liên bang, giá cổ phiếu của Amazon đã tăng hơn gấp đôi. Theo Forbes, tài sản của Bezos đã tăng 3,8 tỉ USD trong năm đó. Năm 2011, khối tài sản của Bezos gần như ổn định ở mức 18 tỉ USD, và ông tuyên bố rằng mình đang thua lỗ. Quan trọng hơn, theo luật thuế của Mỹ, vì Bezos kiếm được tương đối ít tiền, nên ông thậm chí đã nộp đơn xin và nhận được khoản miễn thuế (tax credit) 4.000 USD cho các con của mình.
Nhưng tổng hợp dữ liệu từ năm 2006 đến 2018 cho thấy số tiền tránh thuế của Bezos khá gây sốc. Trong giai đoạn này, tài sản của Bezos tăng thêm 127 tỉ USD, nhưng ông báo cáo thu nhập 6,5 tỉ USD và nộp 1,4 tỉ USD thuế thu thập cá nhân. Mặc dù đây là một con số khổng lồ nhưng mức thuế thực tế chỉ là 1,1%.
So sánh sự tăng trưởng tài sản của Bezos với các gia đình Mỹ bình thường: Mặc dù tài sản của Bezos đã tăng lên nhanh chóng trong thập kỷ qua, ông chỉ phải trả một lượng thuế nhỏ, trong khi các gia đình Mỹ bình thường phải trả nhiều thuế hơn so với số tài sản tích lũy của họ.
Việc công bố thông tin do dữ liệu IRS cung cấp đến vào thời điểm quan trọng và bất bình đẳng giàu nghèo đã trở thành một trong những vấn đề quyết định của thời đại ngày nay. Tổng thống Joe Biden và Quốc hội Mỹ đang xem xét kế hoạch tăng thuế đối với những người có thu nhập cao trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, việc xây dựng chính sách thuế ở Mỹ luôn bị chi phối bởi các cuộc tranh luận xung quanh việc thay đổi dần dần, chẳng hạn như liệu mức thuế cao nhất có nên là 39,6% thay vì 37% hay không.
Dữ liệu của ProPublica cho thấy mặc dù một số người Mỹ giàu có sẽ trả nhiều thuế hơn theo đề xuất của chính quyền ông Biden hiện tại, tình hình thuế của đại đa số trong số 25 người siêu giàu hàng đầu sẽ không thay đổi nhiều.
Người phát ngôn của nhà đầu tư George Soros cho biết trong một tuyên bố: "Từ năm 2016 đến 2018, ông Soros đã thua lỗ trong đầu tư nên không phải đóng thuế thu nhập liên bang. Soros từ lâu đã ủng hộ việc tăng thuế đối với những người giàu có ở Mỹ".
Cả đại diện cá nhân và công ty của Bezos đều từ chối bình luận về vấn đề này. Musk trả lời yêu cầu bình luận ban đầu của ProPublica bằng một dấu câu duy nhất: "?"